Պահպանակները՝ «հատուկ» դեպքերի համար

Հայերը «տենց բաներ» չեն օգտագործում

Մարդկանց մի մեծ զանգված պահպանակը սխալ է օգտագործում. այս եզրահանգմանն է եկել ամերիկացի գիտնական Ջոն Բրաունը (չնայած նրա ուսումնասիրության արդյունքներն ավելի կսազեին ռուս հումորիստ Միխայիլ Զադորնովի գրչին): Նրա անցկացրած հետազոտության համաձայն՝ գնված 10 պահպանակներից 8-ը օգտագործվում է ոչ անմիջական նշանակությամբ: Պահպանակների իրացվող քանակի 40%-ը օգտագործվում է ոչ ինտիմ նպատակով: Կարծում եմ, շատերը կհամաձայնեն Ջ. Բրաունի հետ, որովհետեւ, հայերից բացի, շատերն այն մասերի կբաժանեն ու առանձին-առանձին կօգտագործեն: Հետազոտողի տվյալներով՝ փորձը ցույց է տվել, որ պահպանակի սկզբի հատվածով մազերն են ամրացնում, վերջավորությունը կտրում եւ զգեստապահարանում են դնում, որպեսզի պահպանակի մրգային հոտը հենց այնպես չկորչի (խոսքը մրգային, հոտավետ պահպանակների մասին է), իսկ մեջտեղի հատվածը անցկացնում են փողի կամ որեւէ այլ փաստաթղթի վրա: Անդրադառնալով ամերիկացու հետազոտությանը, փորձեցինք այն տեղայնացնել ու հայ կանանցից պարզել՝ երբեւէ մազերն ամրացրե՞լ են պահպանակով: Այս հարցին միջին տարիքի մի կին այսպես արձագանքեց՝ «ինչ հիմարություն է... հո ես անբարոյական չեմ՝ պահպանակ պահեմ, հլը մի հատ էլ մազերիս կապեմ: Ես տենց բաներ չեմ օգտագործում»: Զարմանալի է, բայց փաստ, որ երիտասարդ աղջիկների շրջանում եւս պահպանակ բառը իրարանցում առաջացրեց: Չնայած չափազանց մոդայիկ հագնված մեր հայուհիները շատ այլ հարցերում առաջադեմ են ձեւանում, բայց պահպանակի օգտագործման այլընտրանքային եղանակների մասին բավականին վատ արտահայտվեցին: Սակայն գտնվեցին նաեւ համարձակները՝ հազիվ 17-18 տարեկան, ծիծաղելով ասացին, որ «կարելի է փորձել»: Հոտավետ պահպանակները զգեստապահարանում պահելը՝ մերոնք խելագարություն անվանեցին, իսկ մի մասը գաղափար էլ չուներ, որ դրանք կարող են նաեւ հոտավետ լինել:
Առեւտրով զբաղվող ու դրամի փոխանակման կետերում աշխատող տղամարդկանցից հարցրինք՝ փորձե՞լ են պահպանակը մասնատել եւ փողի «կալոդի» վրա անցկացնել. նրանք չնայած զարմացան, բայց հարցին հումորով պատասխանեցին՝ «ափսոս չի՞ կտրատենք, ավելի հարմար դեպքերի համար կօգտագործենք»:
Ըստ Ջ. Բրաունի՝ հատկապես գարնանը մեծ մասսայականություն են վայելում ամենաէժան պահպանակները, որոնք մասերի են բաժանում ու կակաչների գլխիկին հագցնում, որ ժամանակից շուտ չբացվեն: Երբ այս հարցով մոտեցանք հայ ծաղկավաճառներին՝ բառիս բուն իմաստով խայտառակ արեցին...
Նկարիչները պահպանակով ներկով լի տարաների, իսկ տնային պայմաններում օղի թորողներն էլ՝ շշերի բերաններն են փակում. սա եւս ըստ Բրաունի է. չեմ հարցրել, բայց պատկերացնում եմ, թե այս հարցի հետ կապված ինչպես կարձագանքեին հայ օղի թորողները, հատկապես գյուղերում: Պարզվում է՝ հոգատար տանտերերը պահպանակը աթոռների ոտքերին են հագցնում, որ մանրահատակը չվնասվի (մանրահատակը աթոռներից պաշտպանելը հայերին հատուկ սովորույթ է), իսկ ոմանք էլ զուգարանի դռանը գիշերը լուսավորող պահպանակ են հագցնում, որ մթության մեջ չխարխափեն (բրիտանացիների «հայտնագործությունն» է):
Ժամանակակից կանայք իրենց ամուսինների «բարդաչոկում» պահպանակ գտնելով արդեն սկանդալ չեն սարքում, քանի որ գիտեն՝ դրանով կարելի է ծակված անիվը կպցնել: Սա չի վերաբերում հայ կանանց, որովհետեւ մեծամասնությունն ասաց, որ ամուսնու «բարդաչոկից» գտած այդ «զզվելի բանը» հաստատ չեն կարող «չտեսնելու տալ» ու անպայման պարզաբանում կպահանջեն:
Հետազոտողը համոզված է, որ, օրինակ, բանակում պահպանակը ավտոմատի փողին են հագցնում, որ փոշի ու կեղտ չլցվի, իսկ փչած վիճակում պահպանակները՝ զինվորները եւ զբոսաշրջիկները ջրային արգելք անցնելիս դնում են գրպանները. դժվար թե հայոց բանակում նման բան անեն:
Ըստ Բրաունի՝ մի բարմեն պահպանակն օգտագործել է երեւի թե ամենաանսովոր կերպով. ծակված պահպանակի մեջ լցրել է կետչուպ, մանանեխ, մայոնեզ ու կախել բարի «ստոյկայից», որպեսզի ամեն ցանկացող իր հոթ-դոգի մեջ լցնի. այս փաստը հետաքրքրեց հայ բարմեններին:
Ե. Հ.